Kayaköy, nekada poznat kao Levissi, bio je dom za najmanje 10.000 grčkih pravoslavnih hrišćana, koji su živeli u harmoniji sa muslimanskim turskim farmerima iz tog područja. Međutim, usled previranja tokom formiranja nezavisne Turske, njihove jednostavne živote rastrgla su događanja koja su usledila. Nakon završetka Grčko-turskog rata 1922. godine, usledilo je prisilno iseljavanje, a stanovništvo je ubrzo napustilo grad, ostavljajući ga da propada.

Jedni od retkih koji su ostali bili su baba i deda Ajsun Ekiz, čija porodica danas vodi mali restoran kod glavnog ulaza u Kayaköy, gde posetiocima nude osveženje. Priče o tim teškim godinama prenosile su se generacijama. „Grci su plakali jer nisu želeli da odu,“ priseća se Ekiz. „Neki su čak ostavljali svoju decu da ih turski prijatelji čuvaju, verujući da će se vratiti. Ali nikada se nisu vratili.“

Ekiz kaže da su njeni baba i deda bili čobani i lako su se prilagodili životu na rubu grada. Većina drugih doseljenika nije volela da živi u Kayaköyu zbog zidova kuća ofarbanih u plavo, navodno radi zaštite od škorpija i zmija. Delovi te plave boje još uvek se mogu videti na preostalim zidovima oko 2.500 kuća koje čine Kayaköy, iako je malo dekoracija preživelo decenije izloženosti vremenskim prilikama.

Jane Akatay, koautor knjige „Vodič kroz Kayaköy,“ kaže da je jedan od razloga napuštanja grada možda i opipljiva tuga koja obavija mesto nakon tragičnih događaja 1920-ih.

„Bili su tu i zemljotresi, oluje. Klima, vreme, kiše... sve je to uticalo na ovaj zanimljiv prostor,“ objašnjava ona. „Tokom godina, malter je propao, a stvari se raspadaju ako se ne održavaju.“

Današnji posetioci plaćaju tri evra na malom kiosku na glavnom putu pre ulaska u Kayaköy, a zatim mogu da pešače uz i niz strme i neravne ulice. Na ulazu su postavljeni znakovi koji upućuju na školu, crkve i vodu fontanu. Većina kuća, sagrađenih pre nego što je grad napušten, danas su bez krovova, a iz urušenih zidova izbijaju biljke.

„Voda za piće donosila se na magarcima,“ priseća se Ekiz. „Ljudi su, zbog nedostatka odgovarajuće kanalizacije, koristili stare krpe umesto toalet papira, koje su potom spaljivali kao gorivo ili razbacivali po baštama kao đubrivo.“ Uprkos skromnim merama štednje, Ekiz kaže da je Kayaköy nekada bio prilično prosperitetan i glavno trgovačko središte, nadmašujući obližnji luku Fethije, koja je danas živo urbano središte i popularna turistička destinacija.

Jedan od najznačajnijih objekata u gradu je gornja crkva, impozantna građevina s bledoružičastim zidovima i svodovitim tavanicama. Nažalost, zbog lošeg stanja, zgrada je zatvorena, ali se može uživati u pogledu na nju iz različitih uglova. Na najvišoj tački grada, ruševine stare škole nude pogled na glavnu crkvu i kuće ispod. Danas se turska zastava vijori iznad ove zgrade.

Ispitujući prizor, Yiğit Ulaş Öztimur, turista iz Ankare, opisuje Kayaköy kao „mračno ogledalo naše prošlosti.“ „Ovo je nekada bilo hrišćansko selo, a sada vidimo gorku refleksiju onoga što se dogodilo,“ kaže on. „I zbog toga što je većina građevina netaknuta, možete osetiti kakav je bio život ovde.

“Postoje obeležene pešačke staze koje prolaze kroz Kayaköy, ali je lako izgubiti se lutajući ulicama. Mnoge uličice završavaju slepim ulicama, dok otvorena vrata i stepeništa mame posetioce (iako se preporučuje da ne ulaze zbog lošeg stanja zgrada).

Na suprotnoj strani doline, uspon do manje crkve je vredan truda. Uspon kroz stene i borove otkriva malu, skromnu crkvu sa kupolom i malenim prozorima, prenosi CNN.