51. Bitef i mitološka građa

Ključni pojam epskog zastupljen u ovogodišnjoj selekciji 51. Bitefa, koji se održava pod sloganom Epic Trip, ima tri nivoa. Prvi nivo je epska građa, te je većina predstava zasnovana na mitološkoj građi. Predstava Olimp, belgijskog reditelja Jana Fabra, koja će 23. septembra u 18 časova svečano otvoriti 51. Bitef u Sava Centru zasniva se na celokupnoj grčkoj mitologiji. Publika će biti u prilici da pogleda čak dve predstave proslavljenog slovenačkog reditelja Jerneja Lorencija, predstavu Biblija prvi pokušaj, zasnovanu na Biblijskim tekstovima, kao i predstavu radnog naziva Carstvo nebesko koja se oslanja na srpsku epsku književnost. Ove tri predstave noseći su elementi tematske linije 51. Bitefa, koja se svodi na vraćanje bazičnim narativima na kojima se naša civilizacija zasniva.

Obe Lorencijeve predstave, a u izvesnom smislu i Fabrovu, povezuje i to što u njima dominira pripovedački modus, koji predstavlja drugi nivo pojma epskog. U prvi plan istaknut je čin kazivanja na pozornici, odnosno auditivni, energetski i čisto telesni vid scenskog govora. Sve predstave ovogodišnje selekcije su vrlo auditivne i zasnovane su na slušanju reči. Kopču između formalnih i sadržajnih oblika epskog predstavlja predstava (Sa)Slušanje, mladog iransog reditelja Amira Reze Kuhestanija, na temu slušanja i prisluškivanja. Moglo bi se reći da ova predstava obnavlja drevnu persijsku tradiciju kazivanja priča i tako se nadovezuje na liniju bazičnih civilizacijskih narativa, koji nas od grčke mitologije, preko Biblije, dovode do srpske epike iz srednjega veka i Priča iz hiljadu i jedne noći.

Treći nivo pojma epskog su predstave dugog trajanja („durational performances“). Pored Fabrovog scenskog spektakla, koji traje 24 sata, ovaj fenomen oličava i predstava Kvizula! poznate engleske trupe Forsd Enterteinment. Reč je o predstavi koja originalno traje takođe 24 sata, a na ovogodišnjem Bitefu će se igrati u skraćenoj verziji od šest sati. Lorencijeva predstava Biblija, prvi pokušaj, takođe traje relativno dugo (preko tri sata).

Izazove muslimanskog sveta, između ostalog i položaj žena, pored predstave (Sa)Slušanje tematizuje i predstava Sneg čuvenog Talijateatra iz Hamburga, reditelja Ersana Mondtaga, koja je zasnovana na „epskom“ materijalu, romanu Sneg turskog Nobelovca Orhana Pamuka. „Epsko putovanje“ na 51. Bitefu završava se predstavom Istrebljenje, istoimenog reditelja, u izvođenju Koncertteatra iz Berna, Švajcarska, koja će zatvoriti 51. Bitef.

Ako se ovde podvuče crta, može se zaključiti da predstave povezuje pojam epsko u njegovim različitim značenjima, koji objašnjavaju slogan 51. Bitefa Epic Trip.